کم خونی اختالل خونی شایعی است که در آن گلبولهای قرمز و یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد.هموگلوبینی که در گلبولهای قرمز خون وجود دارد باعث می‌شود تا اکسیژن به گلبول قرمز متصل شده و توسط مویرگ‌ها به بافت‌های مختلف بدن برسد.
انواع کم خونی
انواع کم خونی بر اساس سه دسته از عوامل تقسیم بندی می شود :
۱ .خونریزی های حاد یا مزمن
۲٫ازبین‌رفتن‌سلول‌های‌خونی
۳ .کمبود‌تولید‌سلول‌های‌خونی
علت کم خونی
از دست دادن خون: خون ریزی متوالی در زمان های قاعدگی یا به دلیل زخم معدهو یا سرطان می تواند باعث کم خونی فقر آهن در بدن شود.
کمبود آهن در رژیم های غذایی: اگر مواد غذایی که روزانه مصرف می شود دارای مقدار کمی آهن باشد یا در رژیم غذایی گوشت را حذف کنیم و یا در کودکان
شیرخوار که فقط از شیر مادر استفاده می کنند کمبود آهن به وجود می آید.
علائم کم خونی
احساس خستگی زودرس و فرسودگی : مهمترین عالمت کم خونی
ضعف
رنگ پریدگی پوست
ضربان نامنظم یا تند قلب
کوتاهی نفس
درد قفسه سینه
احساس سبکی در سر و یا سرگیجه خفیف
مشکالت شناختی
بی حسی، کرختی یا سردی انتهای اندامها
سردرد
بی خوابی در شب
ممکن‌است در ابتدا کم‌خونی آنقدر خفیف باشد که متوجه علائم آن‌نشوید.اما‌شدت‌علائم با پیشرفت کم‌خونی افزایش می‌یابند.
کم خونی متوسط تا شدید:
کمرنگ شدن بستر ناخن
التهاب مخاط دهان
ناخن قاشقی شکل
پمیل به خوردن مواد غیرخوراکی مانندخوردن خاک، کاغذ، موم، سبزه، ومو
کم خونی مزمن در کودکان سبب اختالالت رفتاری می شود که نتیجه تکامل نامناسب سیستم
عصبی در دوران نوزادی است و در کودکان سنین مدرسه موجب افت تحصیلی می شود.
عملکرد سلولهای خونی
خون از سلولهای خونی و مایعی به نام پالسما تشکیل شده است. سه نوع سلول خونی در پالسماشناور هستند.
گلبولهای سفید : این سلولها با عفونتها مبارزه می کنند.
پپلاکت ها : این سلولها به لخته شدن خون پس از ایجاد جراحتها کمک می کنند.
گلبولهای قرمز : این سلولها اکسیژن را از ریه ها به مغز، سایر ارگانهاو بافتها مختلف بدن حملمی کنند. بدن شما برای عملکردهای خود به خون حاوی اکسیژن احتیاج دارد.
بسیاری‌از‌سلولهای‌خونی‌از‌جمله‌گلبولهای‌قرمز‌به‌صورت‌مداوم‌در‌مغز استخوان تولید‌می‌شوند.
تشخیص آزمایشگاهی کم خونی :
CBC
اندازه گیری فریتین
میزان آهن سرم
ترانسفرین
میزان فوالت سرم
میزان ویتامین B12 سرم
الکتروفورز هموگلوبین
آزمایش عملکرد کلیه
چنانچه تشخیص دشوار باشد، آسپیراسیون مغز استخوان وضعیت سلولهای بنیادی مولد گلبولهای قرمز را مشخص می‌کند
تقسیم بندی کم خونی بر اساس اندازه گلبولهای قرمز
اندازه گلبول قرمز بر پایه میزان حجم میانه گلبولی یا MCV بیان می‌شود.
اگر گلبولها کوچکتر از اندازه طبیعی باشند کمتراز ۸۰ کم خونی میکروسیتیک
اگر اندازه طبیعی داشته باشند ۸۰-۱۰۰ کم خونی نورموسیتیک
چنانچه بزرگتر از طبیعی باشند بیش از۱۰۰ کم خونی ماکروسیتیک
درمان کم خونی :
مصرف غذاهای حاوی آهن زیاد از جمله گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ، میوه های خشک شده، عدس و
لوبیا، سبزیجات سبز برگ پهن مانند اسفناج، کلم و یا غله های حاوی آهن غنی شده.
مصرف مواد خوارکی که جنب آهن را در بدن افزایش می دهد مانند آب پرتغال، توت فرنگی، کلم و یا سایر
میوه ها و سبزیجات حاوی ویتامین C
خودداری از نوشیدن قهوه و چای همراه با وعده های غذایی چرا که این نوشیدنی ها جذب آهن در بدن را
دشوار می کند.
کلسیم جذب آهن را مشکل می کند لذا برای به کار گرفتن بهترین روش برای مصرف کلسیم به میزان
مناسب و کافی با پزشک متخصص باید مشورت کرد.
اطمینان از مصرف کافی فولیک اسید و ویتامین B12در رژیم غذایی
مشاوره با پزشک
مشاوره با پزشک برای خوردن قرص های مکمل آهن چرا که مصرف این قرص بدون مشورت با فرد متخصص صحیح نیست. این قرص ها در دو نوع فروس و فریک ارایه می شوند. جذب فروس در بدن بهتر صورت می گیرد اما اثرات جانبی مانند تهوع، استفراغ و اسهال در پی دارد با این حال این اثرات جانبی را می توان با کمک برخی اقدامات کاهش داد، از آن جمله اینکه ابتدا با نیمی از دوز تجویز شده شروع کرد و به تدریج آن را به دوز کامل رساند.
قرص را در دوزهای تقسیم شده مصرف کرد. قرص را همراه با غذا مصرف کرد و اگر نوعی از قرص آهن مشکالتی ایجاد می کند با متخصص مربوطه برای مصرف نوع دیگر مشورت کرد.
همچنین زنانی که باردار نیستند و در سن باروری قرار دارند در صورت داشتن علائمی چون عادت ماهانه شدید و طوالنی، مصرف آهن کم و یا تشخیص قبلی ابتال به کم خونی باید هر سال آزمایش خون بدهند. اکثر
افراد از طریق یک رژیم غذایی سالم و منظم می توانند از غذاهای سرشار از آهن استفاده کنند اما برخی افراد نمی تواند آهن کافی بدست آورند که مهمترین این افراد دختران نوجوان و زنان در سن باروری
هستند که یا در هر عادت ماهانه خون زیادی را از دست می دهند یا بیش از یک بچه دارند و یا از IUD استفاده می کند.
کودکان نوپا و زنان باردار نیز در این گروه هستند. این افراد باید به طور دوره ای آزمایش کم خونی بدهند و در صورت فقر آهن حتما باید با مشورت پزشک از مکمل های آهن استفاده کند که نحوه درمان مشکل آنها برعهده پزشک است.
بیشتر بخوانید :
کم خونی؛ علائم ، علل ابتلا و راه های درمان کم خونی را بشناسید
