یکی از مهم ترین پیشرفت های علم پزشکی در طول تاریخ , کشف واکسن های گوناگون برای پیشگیری از بیماری های مرگ زا است. حتی تا دهه های پیش نیز تعداد زیادی از کودکان و بالغان بیمار , در اثر بیماری هایی که هم‌اینک به نظر می آید کشنده و فلج کننده نیستند جان می باختند., تا اینکه دانشمندان به مرور زمان واکسن های مختلفی را کشف و سبب پیشگیری از بروز بیماری های مختلف عفونی شدند.
سازوکار عمل واکسن چنین است که با تزریق آن , سیستم ایمنی بدن شروع به تولید آنتی بادی علیه ویروس های ضعیف شده می‌کند که این آنتی‌بادی‌ها در صورت حمله احتمالی ویروس های قوی بیماری در آینده , آنها را از بین خواهند برد. ویروس های ضعیف شده موجود در واکسن اثرات کامل بیماری را در بدن ایجاد نمی کنند.
واکسن ها از چه موادی تهیه می شوند؟
واکسنها را از میکروب ها( باکتری یا ویروس), سم میکروب‌ها و یا اجساد آنها می سازند و طوری تغییر می‌دهند که در بدن ایجاد بیماری نمی کنند و شبیه به این است که فرد , این بیماری را گرفته و بدنش مقاوم شده و به بیماری مربوطه مبتلا نمیشود. مثلا واکسن های سرخک و فلج اطفال (پولیو) را از ویروس های زنده ی ضعیف شده به دست می‌آورند اما واکسنهای دیفتری و کزاز را از سم باکتری و واکسن سیاه سرفه را از لاشه باکتری تهیه می کنند و واکسن سل را از باسیل ضعیف شده استخراج می‌کنند.
واکسن ها از چه سنی تلقیح میشوند؟
معمولا از بدو تولد تا آخر عمر می توان از واکسن استفاده کرد.
برای آگاهی بیشتر مردم و اولیای کودکان , بهتر است از جدول واکسیناسیون وزارت بهداشت , آگاهی داشته باشیم تا در امر , وقفه ای ایجاد نشود.
1/ در بدو تولد : ب.ث.ژ , فلج اطفال , هپاتیت ب
2/ در دو ماهگی : سه گانه , فلج اطفال , هپاتیت ب
3/ در چهار ماهگی : سه گانه , فلج اطفال
4/ در شش ماهگی : سه گانه , فلج اطفال , هپاتیت ب
5/ در دوازده ماهگی : ام ام آر (یعنی واکسن های سرخک , سرخچه , اوریون)
6/ در هجده ماهگی: سه گانه , فلج اطفال
7/ در چهار تا شش سالگی : سه گانه , فلج اطفال , ام ام آر
8/ در چهارده تا شانزده سالگی : دوگانه ویژه بزرگسالان , تکرار آن هر 10 سال یک مرتبه
نکته: منظور از سه گانه : دیفتری , کزاز , سیاه سرفه( DPT )است.
نکات مهم در واکسیناسیون :
✔ در زنان باردار فقط از واکسن کزاز یا توأم (کزاز و دیفتری)تلقیح شود.
✔ عوارض شدید در واکسیناسیون نادر است.
✔ بروز تب و تشنج , اسهال , سرماخوردگی , نارس بودن نوزاد , دلیلی برای تلقیح نکردن واکسن به کودک نیست.
عوارض واکسیناسیون:
هر جسم یا ماده خارجی که وارد بدن شود دارای اثرات جانبی خواهد بود و واکسنها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و عوارض آنها عبارتند از : تب , التهاب و قرمزی در محل تزریق , تشنج و در موارد بسیار نادر به صورت آنسفالیت و کوما و مرگ بروز می کند.
✔ از آنجایی که در بیماری هایی چون سیاه سرفه و ابله مرغان , مصونیت مادرزادی برای نوزاد ایجاد نمیشود پس نوزاد باید از افراد مشکوک به این دو بیماری اجتناب و دوری کند.
در چه مواردی نباید واکسن زد؟
1/ هنگام حاملگی نباید واکسنهای زنده مثل سرخک , پولیو , ب ث ژ تلقیح شود.
2/ افراد مبتلا به سرطان و یا بیمارانی که مدت طولانی از کورتن استفاده می کنند.
3/ در تب شدید بالای 40 درجه سانتیگراد.
4/ در موارد اورژانس و CCU و ICU و یا افرادی که در سه ماه اخیر از فرآورده‌های خونی استفاده کرده اند.
5/ افرادی که سابقه تشنج و آنسفالیت (ورم مغز) و یا بیماری عصبی پیش رونده دارند , حتما باید طبق دستور پزشک تلقیح صورت گیرد.
