علل و علائم افتادگی دریچه میترال ؛ آیا باید از این بیماری ترس داشته باشیم؟

افتادگی دریچه میترال (Mitral valve prolapse) یکی از بیماری هایی است که در نتیجه ضعف و نارسایی قلب و میترال به وجود می آید. این بیماری اغلب در بانوان شایع است و تا آخر عمر گریبان گیر آن ها خواهد بود. علی‌رغم این موضوع، همواره برای بیمار و اطرافیان او نگرانی‌هایی باقی می‌ماند. در ادامه علل و علائم افتادگی دریچه میترال و راه های درمانی آن را بررسی خواهیم کرد.

قلب دارای دو دریچه دهلیزی و دو دریچه هلالی است.دریچه‌ دهلیزی – بطنی در بطن چپ دارای دو لت (لنگه) می‌باشد که به آن میترال گفته می‌شود (این دریچه بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار گرفته است) و در بطن راست دارای سه لت می‌باشد که به آن سه لتی گفته می‌شود. این دریچه‌ها مانع برگشت خون بطنی به دهلیزها می‌شوند.دریچه‌های هلالی (آئورتی و ریوی) که در حد فاصل بطن‌ها و شریان‌های بزرگ قرار دارند، مانع برگشت خون شریانی به بطن‌ها می‌شوند. هر دو دریچه هلالی سه لتی می‌باشند.

دریچه میترال ما بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار گرفته است و از جمله عملکرد و وظایف آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

به هنگام انقباضِ بطن چپ (به اصطلاح در وضعیت سیستول) این دریچه به کمک زائده‌های خود که leaflet نامیده می‌شوند بسته شده و از بازگشت خون به دهلیز ممانعت به عمل می‌آورد. وظیفه‌ی دیگر آن به هنگام انبساط بطن چپ می‌باشد (به اصطلاح در وضعیت دیاستول) که در این وضعیت این دریچه باز شده و اجازه ورود خون اکسیژنه از دهلیز به بطن را می‌دهد. حال افرادی که به افتادگی دریچه میترال مبتلا هستند، کلاژن تشکیل دهنده این دریچه به صورت غیرطبیعی رشد کرده و دریچه میترال به طور غیرعادی ضخیم و بزرگ می‌شود؛ بنابراین در زمان انقباض (زمانی که خون اکسیژنه برای رسیدن به سایر اعضای بدن از قلب خارج می‌شود) زائده‌های مذکور (leaflet) به داخل دهلیز چپ افتادگی پیدا می‌کنند و در موارد شدیدتر آن باعث بازگشت کمی خون از بطن به داخل دهلیز می‌شوند. با وجود آنکه علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست، این عارضه می‌تواند به طور ارثی به فرد منتقل شود.

افتادگی دریچه میترال چند نوع دارد؟

افتادگی دریچه میترال کلا به دو دسته تقسیم می شود. نارسایی و عدم نارسایی دریچه میترال

در نوع بدون نارسایی دریچه میترال مشکل زیادی برای بیمار به وجود نمی آید و می توان با انتی بیوتیک ها مشکل را حل کرد، ولی افرادی که دچار نارسایی میترال همراه با افتادگی دریچه قلب هستند، هنگام انقباض قلب خون مختصری به دهلیز چپ آنها وارد می‌شود که این امر موجب می‌شود تا دریچه میترال تحت فشاری نامتناسب قرار گیرد و در این حالت فرد مستعد نشستن میکروب‌ها بر روی لت (لنگه) دریچه قلبش و ایجاد عفونت در قلب خواهد شد. نکته دیگر در خصوص افرادی که نارسایی دارند این است که این افراد به درجات مختلفی از این بیماری مبتلا خواهند شد و ریسک ابتلا به بیماری‌های عفونی در آن‌ها یکسان نیست؛ این مسئله به شدت، به نارسایی میترال قلب آن‌ها بستگی دارد. هر چه شدت نارسایی بیشتر باشد، خطر ایجاد عفونت دریچه‌ای بیشتر خواهد شد. در مواقعی که شدت نارسایی زیاد است، بیمار نیاز به ترمیم یا تعویض دریچه قلب پیدا می‌کند.

نشانه های بیماری

علائم و نشانه های افتادگی دریچه میترال اکثرا مخفی است و به ندرت در بیماران مشاهده می شود، اما در برخی افراد مخصوصا بین سنین دبستان و دبیرستان این نشانه ها دیده خواهند شد و به صورت زیر هستند:

• احساس خستگی
• اختلال در تنظیم ضربان قلب و تنفس
• احساس خستگی به هنگام ورزش کردن
• تپش قلب که در بعضی مواقع ممکن است شدید و ناراحت کننده باشد
• ضربان غیر طبیعی در بالای بطن‌ها
• درد غیر اختصاصی قلب که به صورت نقطه‌ای و گذرا در قلب احساس می‌شود
• اضطراب، سرگیجه و سبکی سر
• تحریک پذیری
• افسردگی و سردرد میگرنی

از عوارض این بیماری می‌توان به عفونت قلب، بزرگ شدن قلب، نارسایی قلبی و نامنظمی ضربان قلب (آریتمی) اشاره کرد.

بیمار پس از مراجعه به پزشک معاینه می‌شود که صداهای غیرطبیعی شنیده شده از قلب می‌تواند نشانه این بیماری باشد. اکوکاردیوگرافی (بررسی صدای قلب به کمک دستگاه مخصوص که به آن پژواک ‌نگاری قلب نیز گفته می‌شود.) دقیق‌ترین روش تشخیص این بیماری در افراد می‌باشد. از آنجایی که این بیماری ارثی است، انجام اکوکاردیوگرافی از بستگان درجه یک برای تشخیص این بیماری ضروری می‌باشد.

اقدامات موثر و روش های درمانی

• به افراد مبتلا به این عارضه توصیه می‌شود که بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کنند و حتی‌المقدور از جویدن آدامس پرهیز نمایند؛ زیرا عفونت‌های ساده دهان می‌تواند بر روی سطح دریچه میترال منتقل شده و بر روی آن بنشیند و باعث عفونت قلب شود. به همین علت است که پزشکان به افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال توصیه می‌کنند که قلب از کشیدن دندان و انجام برخی عمل‌های جراحی به منظور جلوگیری از انتقال عفونت به دریچه میترال، آنتی بیوتیک مصرف نمایند.
• نیازی نیست که این افراد فعالیت‌های ورزشی خود را محدود یا متوقف نمایند؛ چراکه انجام ورزش‌های منظم و مفید هوازی می‌توانند موثر واقع شوند (مگر در مواردی که این بیماری همراه با نارسایی شدید دریچه میترال همراه باشد که در این وضعیت باید از پرداختن به ورزش‌هایی همچون کشتی، وزنه برداری و… خودداری کرد.)
• زنانی که به این بیماری مبتلا هستند، باردار شدن برایشان مشکل‌ساز نیست ولی باید تحت نظر پزشک قرار داشته باشند؛ چرا که بارداری در آن‌ها باعث تپش و درد در ناحیه قلب خواهد شد و این موضوع به اضطراب در آن‌ها منجر خواهد شد.
• بیماران مبتلا به این عارضه در فصل تابستان مایعات بیشتری مصرف نمایند تا علائم بیماری در آنان خفیف‌تر ظاهر شود. در نظر داشته باشید که ایستادن و خستگی زیاد باعث تشدید علائم این بیماری خواهد شد.

همانگونه که در ابتدای مطلب بیان شد، این بیماری اغلب مشکلی برای افراد ایجاد نمی‌کند و صرف دادن اطمینان کافی از خوش خیم بودن آن به فرد بیمار و خانوادره آن‌ها بسیاری از نگرانی‌ها رفع می‌شود. بیماران با افتادگی شدید دریچه میترال، ضربان غیرطبیعی قلب، طپش شدید قلب، درد در قفسه سینه و اضطراب ممکن است به درمان نیاز داشته باشند. داروهایی نظیر متوپرولول و پروپرانولول که جزو بتا بلوکرها بحساب می‌آیند، موارد انتخابی برای درمان این بیماری هستند. در مواردی که بیمار بتا بلوکرها را نتواند خوب تحمل کند می‌توان از وراپامیل یا دیلتیازم استفاده کرد. در موارد حاد این بیماری ممکن است به تعویض دریچه میترال نیاز باشد.

منبع: webmd