عوامل اصلی ایجاد آمبلیوپی یا همان تنبلی چشم ، روش های تشخیص و درمان آن

نام دیگر تنبلی چشم ، آمبلیوپی است و به‌طورکلی ضعف بینایی دریکی از چشم‌ها هست، این ضعف به علت رشد غیرطبیعی بینایی در نوزادی ایجاد می‌شود. چشم تنبل معمولاً به سمت داخل یا خارج  دچار انحراف می‌شود.این بیماری معمولاً از زمان تولد تا سن ۷ سالگی به وجودمی آید. تنبلی چشم خیلی کم روی هر دو چشم اثر می‌گذارد. درصورتی‌که فوراً تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد  جلوی مشکلات بعدی کودک گرفته خواهد شد. این عارضه معمولاً با عینک، لنز یا پچ چشمی از بین می‌رود. در مواردی نیز باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد. در این مقاله، با علائم این بیماری و روش‌های درمان آن آشنا خواهید شد.

علائم تنبلی چشم چیست؟

چشم انحراف پیداکرده

چشم‌های ناهماهنگ

دید عمقی ضعیف

دوبینی یا بستن یکی از چشم‌ها

کج کردن سر در هنگام دیدن

نتایج غیرعادی در معاینات بینایی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

چنان چه در هفته‌های نخست تولد فرزندتان متوجه انحراف چشم او شُدید

داشتن سابقه‌ی خانوادگی در انحراف چشم

اگر آب‌مروارید دوران کودکی داشته‌اید

و به‌طورکلی معاینه‌ی کامل چشم بین سنین ۳ تا ۵ سال برای همه‌ی کودکان الزامی است.

چه دلایلی موجب ایجاد تنبلی چشم می‌شود؟

دلیل اصلی تنبلی چشم، تجربه‌های بینایی غیر عادی در دوران کودکی می‌شود چراکه مسیرهای عصبی موجود بین لایه‌ی نازکی از بافت پشت چشم یا همان شبکیه و مغز را تغییر می‌دهند. چشم ضعیف‌تر باعث می‌شود سیگنال‌های بصری کمتری دریافت شود. چشم‌ها توانایی کار هماهنگ خود را ازدست‌داده و درنهایت مغز مانع سیگنال‌های ورودی از چشم ضعیف شده و یا اصلاً آن‌ها را نادیده می‌گیرد.

به‌طورکلی هر چیزی که بینایی کودک را تار کند یا باعث شود چشم‌هایش منحرف شوند ، ممکن است باعث تنبلی چشم شود. عواملی مانند:

استرابیسم یا نداشتن تعادل عضلانی:  اصلی‌ترین علت تنبلی چشم، نداشتن تعادل ماهیچه‌هایی است که چشم‌ها را در خود جای‌داده‌اند. این عارضه می‌تواند باعث برگشتن چشم‌ها به سمت داخل یا خارج‌شده و از حرکت هماهنگ آن‌ها جلوگیری کند.

تفاوت در وضوح دید بین چشم‌ها(شکست نامتقارن): این اتفاق معمولاً به خاطر دوربینی و گاهی اوقات هم نزدیک‌بینی یا نقص روی سطح چشم (آستیگماتیسم) ایجاد می‌شود، ممکن است باعث  تنبلی چشم شود. برای از بین بردن این نوع مشکلات، به‌طورمعمول عینک یا لنز تجویز می‌شوند. در بعضی از کودکان، این بیماری به دلیل ترکیب استرابیسم یا همان انحراف چشم و عیوب انکساری ایجاد می‌شود.

محرومیت( آمبلیوپیِ): هر اشکالی که در یک‌چشم وجود داشته باشد، مثل آب‌مروارید، باعث می‌شود کودک از دید واضح با آن چشم محروم شود. محرومیت در مراحل ابتدایی باید به‌صورت فوری درمان شود تا جلوی از دست رفتن دائمی بینایی را بگیرد.

عواملی که با ریسک بالای تنبلی چشم در ارتباط هستند:

تولد زودهنگام و یا نوزاد نارس

وزن کم هنگام تولد

سابقه‌ی خانوادگی

ناتوانایی‌های رشدی

تنبلی چشم چه عوارضی دارد ؟

اگر این بیماری تحت درمان قرار نگیرد،شاید باعث از دست دادن کامل بینایی شود. آمار نشان می‌دهد که  تنبلی چشم باعث از دست دادن دائمی بینایی در ۲/۹ درصد از بزرگ‌سالان می‌شود.

روش‌های تشخیص تنبلی چشم چگونه است؟

ابتدا چشم‌پزشک معاینه‌ی دقیقی انجام می‌دهد. و عواملی مانند انحراف احتمالی چشم‌ها، تفاوت دید و ضعف بینایی در هر دو چشم را بررسی می‌کند. به‌طورمعمول از قطره‌ی چشم برای گشاد کردن مردمک چشم‌ استفاده می‌کنند. این قطره‌ها موجب تاری دید می‌شوند که معمولاً از چند ساعت تا یک روزبه طول می‌انجامد.

روش معاینه‌ی بینایی در کودکان به سن او و مرحله‌ی رشدش بستگی دارد.

کودکانی که هنوز حرف نمی‌زنند:از ابزار ذره‌بینی سبکی برای تشخیص آب‌مروارید استفاده می‌شود. معاینه‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توانند برای ارزیابیِ توانایی نوزاد یا کودک خردسال در متمرکز کردن نگاه و دنبال کردن وسیله‌ای متحرک مورداستفاده قرار گیرند.

کودکان سه‌ساله و بالاتر:برای ارزیابی بینایی این کودکان، از تصاویر و حروف جهت معاینه استفاده می‌کنند. برای معاینه‌ی هر چشم، چشم دیگر باید بسته شود.

روش‌های درمان تنبلی چشم چیست؟

درمان هرچقدر زودتر انجام شود بهتر است. در ابتدای تولد  ارتباطات پیچیده‌ی بین چشم و مغز در حال شکل‌گیری هستند. بهترین نتایج زمانی به دست می‌آیند که درمان پیش از سن ۷ سالگی آغاز شود، البته نیمی از کودکان و نوجوانانی که بین سنین ۷ تا ۱۷ سال هستند هم واکنش مثبتی به درمان نشان می‌دهند.

توصیه‌های درمانی برای تنبلی چشم 

روش‌های درمانی، به علت تنبلی چشم بستگی دارد و اینکه این وضعیت چقدر روی بینایی کودک تأثیر گذاشته است. ممکن است پزشکتان این توصیه‌ها را داشته باشد:

عینک تصحیح کننده

پچ چشم

پالایه‌های نیم‌شفاف

قطره‌ی چشم

جراحی

برای بیشتر بچه‌هایی که تنبلی چشم دارند، درمان مناسب، دید او رابین چند هفته تا چند ماه بهبود می‌بخشد. دوره‌ی درمان ممکن است از شش ماه تا دو سال به طول بینجامد. فرزندتان باید برای بازگشت تنبلی چشم هم تحت نظر باشد. در ۲۵ درصد از کودکانی که تنبلی چشمشان از بین رفته، ممکن است این بیماری دوباره بازگشت کند. در این صورت درمان باید دوباره آغاز شود.

نوشته شده در بخش سلامتی و درمان یک دکتر

منبع: mayoclinic