سرفه یکی از واکنش های طبیعی بدن برای خارج کردن مواد خارجی در گلو است اما سرفه های مزمن گاه به خاطر دلایل مختلفی به وجود می آید ه می تواند به بدن آسیب بزند. در این مطلب علل و علائم این نوع سرفه و درمان خانگی آن را بررسی می کنیم.سرفه‌های ناشی از سرماخوردگی، سرفه های حساسیت و سرفه هایی که بر اثر ایجاد مشکل در گلو به طور موقت به وجود می آیند نیازی به درمان تحت نظر پزشک ندارند. این نوع سرفه‌ها که ممکن است سرفه خشک یا خلط‌دار باشد، ناشی از ریزش مخاط گلو (به دلیل حساسیت یا سرماخوردگی) است که با تحریک پایانه‌های عصبی باعث سرفه می‌شود. این سرفه‌ها در شب‌ها شدیدتر و با احساس خارش در انتهای گلو همراه هستند و اگر ناشی از حساسیت باشد، با خارش چشم‌ها و عطسه همراه خواهد بود. البته اگر دچار سرفه های مزمن شده اید مسأله فرق می کند. این نوع سرفه ها برای چند هفته یا چند ماه روی گلو می ماند و بسیار آزار دهنده هستند. روش های زیر درمان خانگی برای رفع این سرفه ها را معرفی می کند.
۱. عسل
احتما با خواص عسل آشنا هستید. اولین مورد پیشنهادی ما برای درمان سرفه های مزمن ، عسل است.
مصرف عسل به عنوان داروی گلودرد قدمت طولانی دارد؛ و بنا بر مطالعات صورت گرفته، اثر آن در تسکین سرفه خشک بیشتر از برخی داروهای رایج حاویِ دکسترومتورفان است.
کافیست ۲ قاشق چایخوری عسل را با آبِ جوش یا دمنوش گیاهی و کمی آبلیمو مخلوط کنید تا یک داروی مؤثر داشته باشد. عسل خاصیت تسکین‌‌دهندگی دارد و آبلیمو به رفع گرفتگی کمک می‌کند. میل کردن عسل به تنهایی و یا همراه با نان هم می‌تواند مؤثر باشد.
۲. پروبیوتیک
پروبیوتیک ها، موادی هستند که به راحتی می توانند در کاهش سرفه های مزمن موثر واقع شوند. در واقع این مواد به علت ساختار داخلی موجب کاهش سرفه خواهند شد.
ترکیب باکتریایی بدن نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن و عملکرد آن دارد. همچنین بر مبنای شواهد علمی لاکتوباسیلوس (از انواع پروبیوتیک) که در لبنیات یافت می‌شود، احتمال ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا را کاهش می‌دهد و حساسیت نسبت به برخی محرک‌ها را مانند گرده‌ی گیاهان کم می‌کند.
شیر غنی‌شده منبع خوب لاکتوباسیلوس است. هچنین می‌توانید مکمل‌های پروبیوتیک را از داروخانه تهیه کنید. به علاوه برخی ماست های غنی‌شده و نان‌های تهیه‌شده از خمیرِ ترش حاوی پروبیوتیک هستند.
۳. بروملین
بروملین ماده ای است که در آناناس یافت می شود. جالب است نه؟ با خوردن این ماده سرفه را تا چند برابر خفیف کنید.
شواهد علمی نشان می‌دهند آنزیم بروملین که در ریشه و میوه‌ی آناناس یافت می‌شود، به درمان سرفه خشک و روان شدن مخاط گلو کمک می‌کند. برای اینکه بیشترین تاثیر را بگیرید روزی ۳ بار یک تکه آناناس یا ۱۰۰ گرم آب آناناس میل کنید.
اگرچه شواهد کافی در این باره وجود ندارد اما برخی کارشناسان به اثر درمانگر بروملین بر سینوزیت و مشکلات سینوسی ناشی از حساسیت که ممکن است باعث سرفه شوند، باور دارند. همچنین بروملین گاهی برای درمان التهاب و تورم به کار می‌رود.
کودکان و بزرگسالانی که داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مصرف می‌کنند نباید مکمل‌های بروملین دریافت کنند. همچنین کسانی که در حال مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین هستند باید در مصرف بروملین دقت کنند؛ زیرا جذب آنتی‌بیوتیک را افزایش می‌دهد.
به طور کلی، همیشه پیش از مصرف مکمل‌های دارویی جدید یا نا‌آشنا با پزشک مشورت کنید.
۴. نعنا
نعنا به دلیل وجود منتول، دارای خاصیتی است که می تواند سرفه های مزمن را تسکین دهد.
می‌توانید نعنا را به صورت چای میل کنید یا آن را هنگام بخور مصرف کنید. ۳ یا ۴ قطره روغن نعناع را در ۱۵۰ میلی‌لیتر آب بریزید و همانطور که احتمالا بارها انجام داده‌اید، حوله‌ای روی سرتان بیاندازید و به طور مستقیم بخار نعنا را تنفس کنید.
حتما بخوانید: بیماری مننژیت چیست و روش های درمان آن چگونه است؟
۵. گل ختمی
ریشه و برگ این گیاه که در تابستان گل می‌دهد، از دوران باستان تاکنون به عنوان داروی خانگی سرفه و گلودرد استفاده می‌شود. هرچند برای اثبات این مسئله مطالعات علمی قابل اتکایی صورت نگرفته است اما جای نگرانی نیست چون مصرف گل ختمی خطری ندارد.
گل ختمی لعابی تولید می‌کنند که گلو را می‌پوشاند و آثار التهاب را تسکین می‌دهد.
امروزه می‌توانید ریشه‌ی گل ختمی را به شکل چای و کپسول پیدا کنید. چای گل ختمی تسکین‌دهنده‌ی سرفه و گلودرد است. بهتر است کودکان ریشه‌ی این گیاه را مصرف نکنند.
۶. آویشن
در برخی موارد آویشن برای درمان بیماری‌های تنفسی به کار می‌رود. برخی مطالعات نشان داده‌اند مخلوط عرق آویشن و گل پیچک در تسکین سرفه و برونشیت خفیف مؤثر است. برگ آویشن حاوی فلاونوئید است که عضلات گردن و گلو را که در هنگام سرفه درگیر می‌شوند، شل می‌کند و موجب کاهش التهاب می‌شود.
تهیه‌ی چای آویشن ساده است؛ ۲ قاشق برگ آویشن خردشده را در یک فنجان آب جوش بریزید، سرپوشی رویش قرار دهید، پس از ۱۰ دقیقه آن را از صافی گذرانده و بنوشید.
۷. حذف تحریک‌کننده‌ها
عطرها و خشبوکننده‌ها معمولا بی‌ضرر هستند اما در برخی افراد ایجاد التهاب مزمن سینوس و تولید مخاط اضافی می‌کنند که باعث سرفه می‌شود. بنابراین جانب احتیاط را نسبت به محصولات عطردار رعایت کنید.
بدترین تحریک‌کننده‌ی موجود در هوا دود سیگار است. تقریبا همه‌ی سیگاری‌ها پس از مدتی دچار سرفه، که به سرفه‌ی سیگاری‌ها معروف است، می‌شود. اطرافیان افراد سیگاری هم معمولا از برخی التهاب‌های مجاری تنفسی رنج می‌برند. بهترین راهِ‌حل، ترک سیگار است. (سرفه‌های مزمن شدید در افراد سیگاری ممکن است نشانه‌ی آمفیزم یا سرطان ریه باشد؛ اگر سیگاری هستید و از سرفه‌ی مزمن رنج می‌برید به پزشک مراجعه کنید.)
جلوگیری از بروز سرفه های مزمن
دانستن روش‌های درمان خانگی سرفه خوب است اما همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. بهترین راه، مراقبت و جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا است.
برای پیشگیری بهتر، ما به شما نکات زیر را توصیه می‌کنیم:
- از ارتباط با افراد بیمار خودداری کنید. اگر خودتان بیمار هستید، به مدرسه، دانشگاه یا سر کار نروید تا دیگران را در معرض ابتلا قرار ندهید.
- هنگام عطسه یا سرفه جلو بینی و دهان خود را بگیرید.
- مایعات فراوان بنوشید.
- برخی قسمت‌های خانه و برخی ابزارها به ویژه اسباب‌بازی‌ها، گوشی تلفن همراه و پیشخوان را به طور منظم پاک کنید.
- دستانتان را به ویژه پس از سرفه و عطسه، رفتن به دستشویی، خوردن و مراقبت از فرد بیمار بشویید.
علت سرفه
آسم
سرفه های مزمن خشک که به خرخر یا خس‌خس ختم می‌شود معمولا نشانه‌ی آسم است. تورم مجاری تنفسی در افراد مبتلا به آسم ممکن است تنفس را دشوار و ایجاد خس‌خس و سرفه کند.
شب‌ها و هنگام ورزش سرفه شدیدتر می‌شود. تنگی نفس، سفتی قفسه‌ی سینه و خستگی از دیگر نشانه‌های رایج آسم هستند.
برای تشخیص آسم پزشک احتمالا تجویز تست دم‌سنجی (اسپیرومتری) می‌کند که عملکرد شش‌ها را می‌سنجد. در درمان آسم دو نوع دارو به‌کار می‌رود؛ داروهای کوتاه‌اثر (مانند نایژه‌گشاهایی (bronchodilators) که تنفس را راحت‌تر می‌کنند) و داروهایی مانند اصلاح‌کننده‌های لکوترین که برای کنترل آسم باید به طور روزانه مصرف شوند.
رفلاکس معده (واشاریدگی معده‌ای-مروی)
رفلاکس معده که باعث سرفه‌های خشک و منقطع می‌شود، دومین دلیل شایع سرفه‌های مزمن است. بر مبنای مقاله‌ای که در سال ۲۰۰۶ در مجله‌ی «نیچر» چاپ شد، دلیل ۴۰ درصد سرفه‌ها رفلاکس معده است.
در حالت درازکش یا هنگام خوردن سرفه شدیدتر می‌شود. یکی از نشانه‌های سنتی، آغاز سرفه در شب به محض دراز کشیدن برای خواب است. در ۷۵ درصد مبتلایان به رفلاکس معده، نشانه‌های دیگر دیده نمی‌شود اما ممکن است برخی دچار گرفتگی صدا و سوزش سر دل بشوند.
ممکن است برای تشخیص عکسبرداری یا آندوسکپی تجویز شود. رفلاکس معده ممکن است با برخی داروهایی که نیاز به تجویز پزشک ندارند درمان شود اما گاهی نیاز به تجویز داروهایی است که کاهش‌دهنده‌ی اسید معده هستند.
انسداد ریه
سرفه‌های مزمن صبحگاهی همراه با خلط یکی از نشانه‌های انسداد ریوی است. اصلی‌ترین دلیل انسداد ریوی که با برونشیت مزمن و آمفیزم همراه است، سیگار کشیدن است. از نشانه‌های دیگر آن این است که در طول روز سرفه تسکین می‌یابد. تنگی نفس به‌ویژه با فعالیت فیزیکی، خس‌خس، خستگی و سفتی قفسه‌ی سینه نیز از دیگر نشانه‌های انسداد ریه هستند.
آزمایش‌های سنجش عملکرد ریه از جمله تست دم‌سنجی و عکسبرداری از راه‌های تشخیص است. برای درمان داروهایی مانند نایژه‌گشاها (bronchodilators) و استروئیدهای استنشاقی تجویز می‌شود. همچنین به ترک سیگار توصیه‌ی جدی می‌شود. در صورت شدت بیماری ممکن است نیاز به اکسیژن‌درمانی باشد.
عوارض داروها
برخی داروها از جمله مهارکننده‌ی آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors) که برای تنظیم فشار خون تجویز می‌شوند، باعث سرفه‌های خشک می‌شوند. این داروها در ۲۰ درصد بیماران ایجاد سرفه می‌کنند. از دیگر نشانه‌های این نوع سرفه این است که معمولا چند هفته پس از آغاز مصرف دارو سرفه آغاز می‌شود.
از پزشک مشاوره بگیرید؛ اگر سرفه‌هایتان خفیف باشد می‌توانید داروی‌تان با نوع دیگری از مهارکننده‌ها جایگزین کنید. اما اگر سرفه شدید است بهتر است خانواده‌ی دیگری از داروی‌های فشار خون را مصرف کنید.
سینه‌پهلو
در آغاز سرفه های مزمن خشک است اما پس از چند روز تبدیل به سرفه‌های تَر همراه با مخاط زرد، سبز یا قرمز می‌شود. تب و لرز، مشکل در تنفس، درد هنگام سرفه یا نفس عمیق از دیگر نشانه‌های سینه‌پهلو است.
معمولا پزشک با گوش دادن به قفسه‌ی سینه قادر به تشخیص سینه‌پهلو است اما گاهی ممکن اس عکسبرداری هم تجویز شود. همچنین برای تعیین ویروسی یا باکتریایی بودن نیاز به آزمایش خون است. اگر سینه‌پهلو باکتریایی باشد، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. اما تنها درمان سینه‌پهلوی ویروسی استراحت است، همچنین داروهای ضد‌سرفه و البته سوپ مرغ.
سیاه‌سرفه
در این بیماری سرفه‌های خشک و کوتاه با صدایی خروسک‌مانند در هر دَم همراه هستند. اگرچه به لطف کشف واکسن این بیماری در دهه‌ی چهل میلادی، بروز این بیماری کاهش چمگیری داشته و به‌ندرت گزارش ابتلا به آن دریافت می‌شد، در چند سال اخیر شیوع آن افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۲ بیش از ۴۸۰۰۰ مورد ابتلا به سیاه‌سرفه گزارش شد که بیشترین تعداد از سال ۱۹۵۵است. از دیگر نشانه‌های این بیماری است که بیماری در آغاز نشانه‌هایی مانند سرماخوردگی از جمله آبریزش و گرفتگی بینی، اشک‌ریزش، تب و سرفه دارد. پس از حدود یک هفته سرفه‌های خشک و منقطع آغاز می‌شود؛ سرفه‌ها چنان شدید است که شاید باعث شود به خودتان بپیچید و دچار تهوع بشوید.
سیاه‌سرفه با آزمایش خون و عکسبرداری از سینه تشخیص داده می‌شود. برای درمان آن باید آنتی‌بیوتیک مصرف شود.
منبع: Healthline
