تنبلی تخمدان ،یک وع کیست تخمدان است که موجب می شود بدن زنان به جای تولید هورمون زنانه، هورمون مردانه ترشح کند. این نامتعادل‌بودن هورمون‌ها باعث می‌شود زنان عادت ماهیانه‌ی خود را نداشته باشند. این زنان سخت‌تر باردار می‌شوند. علل، نشانه ها و روش های درمان موثر بیماری را بررسی می کنیم.
تنبلی تخمدان
تنبلی تخمدان یکی از بیماری های هورمونی است که اکثر خان ها با آن مواجه می شوند. در طول این بیماری میزان سطح هورمون زنانه نامرتب شده و هورمون مردانه بالاتر می رود.
خیلی از زنان به تنبلی تخمدان مبتلا هستند، ولی خودشان نمی‌دانند. تحقیقی نشان داد تقریبا ۷۰ درصد زنان مبتلا به تنبلی تخمدان از آن بی‌خبرند.
PCOS روی تخمدان‌های زنان تأثیر می‌گذارد. تخمدان‌ها اندام‌های تولید مثلی هستند که استروژن و پروژسترون تولید می‌کنند. این دو هورمون چرخه‌های قاعدگی را تنظیم می‌کنند. تخمدان‌ها همچنین مقدار کمی هورمون مردانه به‌نام اندروژن تولید می‌کنند.
تخمدان‌ها تخم‌هایی را آزاد می‌کنند که اسپرم‌های مردان آنها را بارور می‌کنند. آزادشدن یک تخم در هر ماه تخمک‌گذاری نامیده می‌شود.
هورمون محرکه‌ی فولیکولی (FSH) و هورمون لوتینیزه‌کننده (LH) تخمک‌گذاری را کنترل می‌کنند. FSH تخمدان را تحریک می‌کند که فولیکول تولید کند. فولیکول یک کیسه‌ی حاوی یک تخم است و بعد LH باعث می‌شود تخمدان یک تخم بالغ آزاد کند.
پلی کیستیک یک «سندروم» است، یعنی گروهی از علائم که روی تخمدان‌ها و چرخه‌ی قاعدگی تأثیر می‌گذارند
نشانه های بیماری
- کیست در تخمدان‌ها؛
- سطح بالای هورمون‌های مردانه؛
- پریود نامنظم یا پریودنشدن.
در پلی کیستیک، تعداد زیادی کیسه‌ی کوچک پر از مایع در داخل تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. کلمه‌ی پلی کیستیک به معنی «کیست‌های زیاد» است.
این کیسه‌ها درواقع فولیکول هستند که هر کدام از آنها یک تخم نابالغ دارند. این تخم‌ها هیچ‌وقت آن‌قدر بالغ نمی‌شوند که قاعدگی را آغاز کند.
نبود قاعدگی سطح هورمون‌های استروژن، پروژسترون، FSH و LH را تغییر می‌دهد. سطح‌های استروژن و پروژسترون کمتر از همیشه هستند. درحالی‌که سطح اندروژن از همیشه بالاتر است.
افزایش هورمون مردانه چرخه‌ی قاعدگی را به‌هم می‌زند. بنابراین زنانی که تنبلی تخمدان دارند، کمتر از بقیه پریود می‌شوند.
تنبلی تخمدان بیماریِ جدیدی نیست. پزشک ایتالیایی، آنتونیو والیسنری، برای اولین بار این علائم را در سال ۱۷۲۱ توصیف کرد.
خلاصه: تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک روی تقریبا ۲۷ درصد از زنانی که در سنین باروری خود هستند، تأثیر می‌گذارد. این بیماری باعث می‌شود کیست‌هایی در تخمدان‌ها به‌وجود بیایند، هورمون‌های مردانه در زنان بیشتر شوند و پریودها نامنظم باشند.
دلایل ایجاد تنبلی تخمدان
پزشکان هنوز در مورد دلایل ابتلابه تنبلی تخمدان مطمئن نیستند. آنها اعتقاد دارند سطح بالای هورمون مردانه باعث می‌شود که تخمدان‌ها هورمون‌های خود را تولید نکنند. درنتیجه تخمدان‌ها نمی‌توانند تخم را در حالت معمول تشکیل دهند.
عوامل ژنتیکی، دیابت و التهابات همه دلایلی برای تولید اضافه‌ی اندروژن هستند.
۱. مسائل ژنتیکی
تحقیقات نشان داده‌اند که تنبلی تخمدان مشکلی ارثی است. به‌احتمال زیاد ژن‌های زیادی، نه فقط یک ژن، در ابتلا به این بیماری دخیل باشند.
۲. مقاومت نسبت‌به انسولین
تقریبا ۷۰ درصد زنان مبتلابه تنبلی تخمدان، به انسولین مقاومت نشان می‌دهند؛ به این معنی که سلول‌های آنها نمی‌توانند به‌درستی از انسولین استفاده کنند.
پانکراس هورمون انسولین را تولید می‌کند تا به بدن کمک کند قند موجود در غذا را به انرژی تبدیل کند. وقتی سلول‌ها نمی‌توانند به درستی از انسولین استفاده کنند، نیاز بدن به انسولین افزایش پیدا می‌کند. پانکراس انسولین بیشتری می‌سازد تا این نیاز را جبران کند. انسولین اضافه تخمدان‌ها را تحریک می‌کند تا هورمون مردانه‌ی بیشتری تولید کنند.
احتمالا شما هم درباره‌ی رابطه چاقی و دیابت چیزهایی شنیده‌اید. چاقی یکی از اصلی‌ترین دلایل مقاومت نسبت‌به انسولین است. چاقی و مقاومت نسبت‌به انسولین می‌توانند احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهند.
۳. التهاب
زنانی که به تنبلی تخمدان مبتلا هستند، معمولا التهاب زیادی در بدن خود دارند. چاقی هم می‌تواند التهاب را افزایش دهد. تحقیقات نشان داده‌اند التهاب می‌تواند سطح اندروژن را افزایش دهد.
خلاصه: پزشکان دلایل دقیق ابتلا به پلی کیستیک را نمی‌دانند. آنها معتقد‌ند عواملی مانند ژنتیک، مقاومت نسبت‌به انسولین و التهاب در بدن منجربه این بیماری می‌شوند.
نشانه های ابتلا به تنبلی تخمدان
برخی زنان علائم را موقع اولین پریود خود می‌بینند. برخی زنان وقتی می‌فهمند مبتلا به تنبلی تخمدان هستند که به‌شدت وزن اضافه کرده‌اند و نمی‌توانند باردار شوند.
مهم‌ترین علائم تنبلی تخمدان این موارد هستند:
۱. پریودهای نامنظم
کاهش در تخمک‌گذاری باعث می‌شود رحم نتواند دیواره‌های خود را هر ماه تازه کند. برخی از زنانی که به پلی کیستیک مبتلا هستند کمتر از سالی هشت بار پریود می‌شوند.
۲. خونریزی شدید
وقتی دوره‌ی قاعدگی طولانی‌تر از همیشه است، دیواره‌ی رحم از همیشه ضخیم‌تر می‌شود. بنابراین وقتی این زنان پریود می‌شوند، خونریزی آنها از همیشه شدیدتر است.
۳. رشد مو
بیش از ۷۰ درصد زنانی که به این بیماری مبتلا هستند، دچار رشد موهای زائد روی صورت و بدن خود می‌شوند. این موها می‌توانند روی پشت، شکم و سینه‌ی آنها رشد کنند. رشد موهای زائد هیرسوتیسم نامیده می‌شود.
۴. جوش صورت
هورمون‌های مردانه باعث می‌شوند پوست از همیشه چرب‌تر شود. این باعث می‌شود فرد دچار جوش صورت و نیز جوش‌هایی در ناحیه‌هایی مانند سینه و پشت شود
. افزایش وزن
تقریبا ۸۰ درصد زنان مبتلابه پلی کیستیک اضافه‌وزن دارند یا چاق هستند.
۶. ریزش مو با الگوی مردانه
تعدادی از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان دچار ریزش مو می‌شوند. موهای سر این زنان نازک می‌شود و کم‌کم می‌ریزد.
۷. تیرگی پوست
در این حالت بخش‌های چین‌خورده‌ی پوست از حالت طبیعی تیره‌تر می‌شوند. مثلا پوست گردن، نواحی تناسلی و زیر سینه‌ها.
۸. سردرد
تغییرات هورمونی می‌توانند در برخی زنان باعث سردرد شوند.
خلاصه: تنبلی تخمدان می‌تواند در چرخه‌ی قاعدگی اختلال ایجاد کند. این باعث می‌شود این زنان پریودهای کمتری داشته باشند. جوش صورت، رشد موهای زائد، افزایش وزن، تیرگی در بخش‌هایی از پوست و مواردی دیگر ازجمله علائم این بیماری هستند.
نحوه تشخیص بیماری
پزشکان معمولا پلی کیستیک را در زنانی تشخیص می‌دهند که حداقل دو مورد از این سه علائم را دارند:
- سطح بالای هورمون اندروژن؛
- چرخه‌های قاعدگی نامنظم؛
- کیست‌هایی در تخمدان.
پزشک متخصص احتمالا از شما می‌پرسد آیا علائمی مانند جوش، رشد موهای زائد روی صورت و بدن و اضافه‌وزن دارید یا نه.
معاینه‌ی لگنی، مشکلاتی در تخمدان‌ها و سایر بخش‌های سیستم تولیدمثل را تشخیص می‌دهد. در طول این آزمایش، پزشک انگشت‌هایش را وارد واژن می‌کند تا ببیند آیا تومورهایی در رحم با تخمدان‌ها وجود دارند یا نه.
آزمایش خون می‌تواند سطح بالاتر از حد طبیعی هورمون‌های مردانه در بدن را تشخیص دهد. ممکن است برای کنترل سطح کلسترول، انسولین و تری‌گلیسیرید هم آزمایش خون بدهید. با این کار خطر ابتلا به شرایط مرتبط مانند بیماری‌های قلبی و دیابت را هم ارزیابی می‌کنید.
سونوگرافی از امواج صوتی استفاده می‌کند تا فولیکول‌های غیرطبیعی و سایر مشکلات تخمدان‌ها و رحم را تشخیص دهد.
خلاصه: اگر بیماری از سه نشانه‌ی اصلی پلی کیستیک دوتای آنها را داشته باشد، پزشک تشخیص می‌دهد که او به این بیماری مبتلاست. این نشانه‌ها سطح بالای اندروژن، پریودهای نامنظم و کیست‌هایی در تخمدان‌ها هستند. معاینه‌ی لگنی، آزمایش خون و سونوگرافی می‌توانند این تشخیص را تأیید کنند.
درمان بیماری
قرص‌های ضدبارداری و داروهای دیگر می‌توانند به شما کمک کنند تا چرخه‌ی قاعدگی را تنظیم کنید. این داروها همچنین در بهبود جوش صورت و سایر علائم تنبلی تخمدان مانند افزایش موهای زائد مؤثرند.
۱. قرص ضدبارداری
استفاده‌ی روزانه از استروژن و پروژسترون می‌تواند به شما کمک کند تعادل هورمونی طبیعی داشته باشید. این درمان تخمک‌گذاری را تنظیم می‌کند، علائمی مانند افزایش رشد مو را از بین می‌برد و از بیمار در برابر سرطان دهانه‌ی رحم محافظت می‌کند. این هورمون‌ها به شکل‌های قرص، برچسب و حلقه‌ی واژنی عرضه می‌شوند.
۲. متفورمین
متفورمین (گلوکوفاژ، فورتامت) دارویی است که برای درمان دیابت نوع دوم استفاده می‌شود. این دارو همچنین با بهبود بخشیدن سطح انسولین پلی کیستیک را درمان می‌کند.
تحقیقی به این نتیجه رسید که استفاده از متفورمین به‌همراه تغییر رژیم و ورزش می‌تواند کاهش وزن را بیشتر کند و چرخه‌ی قاعدگی را دوباره به حالت طبیعی بازگرداند.
۳. کلومیفن
کلومیفن (کلومید) یک داروی باروری است که به زنان مبتلا به پلی کیستیک کمک می‌کند تا باردار شوند، اما، این دارو احتمال به‌دنیاآوردن نوزادان دوقلو یا چندقلو را افزایش می‌دهد.
۴. داروهای ضد رشد مو
چندین درمان می‌توانند موهای زائد را از بین ببرند و یا رشد آن را متوقف کنند. کرم موضعی افلورنیتین (وانیکا) دارویی است که رشد مو را آهسته می‌کند. برداشتن مو با لیزر و الکترولیز می‌تواند شما را از موهای زائد روی صورت و بدن خلاص کند.
۵. جراحی
اگر سایر درمان‌ها موفق نبودند، می‌توانید برای بهبود باروری از گزینه‌ی جراحی استفاده کنید. حفاری تخمدان نوعی جراحی است که در آن جراح با لیزر یا با سوزن‌های باریک و داغ سوراخ‌های کوچکی را در تخمدان‌ها به‌وجود می‌آورد. این کار باعث می‌شود عملکرد تخمدان به حالت عادی بازگردد.
