گرفتگی پا در شب و مخصوصا وقتی بیدار می شویم ، دردناک است . گرفتگی عضله ها در شب ناشی از انقباض ناگهانی آن ها می باشد. مدت زمان گرفتگی عضلات می‌تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. معمولا این اتفاق در افراد مسن بیشتر است و ممکن است در نوجوانان و افرادی که شب‌ها ورزش می‌کنند هم اتفاق بیفتد. علت دقیق این واقعه هنوز مشخص نیست، با این حال در ادامه به عواملی می پردازیم که می‌توانند در رخ دادن این گرفتگی‌ها تأثیرگذار باشند.
کمبود آب
آب به اندازه ی لازم می تواند به سلامت بدن و مغز انسان کمک کند و همچنین روی عملکرد عضلات نیز تأثیر می‌گذارد. به طور کلی ۷۵ درصد بافت بدن ما از آب تشکیل شده است که به عضلات امکان انقباض و انبساط می‌دهد. به همین خاطر نوشیدن آب کم در طول روز، ممکن است یکی از دلایل گرفتگی شبانه پا باشد. همین‌طور آب برای گردش مناسب مواد مغذی در بدن هم مهم است. بدون آب، عضلات از مواد مغذی مهم محروم می‌شوند. کمبود آب بدن موجب عدم تعادل الکترولیت‌ها (از جمله سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم) می‌شود. در واقع کم‌آبی حتی به میزان کم، عملکرد عضلات را تحت تأثیر قرار می‌دهد و درنتیجه احتمال بروز گرفتگی شبانه پا افزایش می‌یابد.
کمبود برخی مواد مغذی
در صورتی که در بدن عدم تعادل الکترولیت‌های معدنی به وجود بیاید، می‌تواند منجر به گرفتگی شبانه عضلات شود. این مواد معدنی عامل انقباض عضلانی هستند و عضلات را نرم نگه می‌دارند.
یکی از اصلی‌ترین یون‌های معدنی سدیم با بار مثبت و از الکترولیت‌های موجود در مایعات بدن است که باعث می شود تعادل طبیعی مایعات بدن حفظ شود. این عنصر معدنی برای انقباض عضلانی لازم است.
از دیگر الکترولیت‌های مهم پتاسیم است که در تمام سلول‌های بدن از جمله سلول‌های عضلانی و عصبی وجود دارد.پتاسیم به همراه سدیم و کلرید، وظیفه‌ی تولید امواج الکتریکی در سلول‌های عصبی و عضلات را برعهده دارد.
همچنین کلسیم هم در انقباض عضلانی و تولید مولکول‌های عصبی نقش اصلی و تاثیر گذاری دارد.
منیزیم وظیفه‌ی تثبیت آدنوزین تری فسفات (ATP) را برعهده دارد. آدنوزین تری فسفات منبع انرژی انقباض عضلانی است و به‌عنوان یک الکترولیت در مایعات بدن عمل می‌کند.
کمبود هرکدام از این مواد معدنی می‌تواند منجر به گرفتگی یا سایر مشکلات مربوط به عضلات شود. علاوه بر این، برخی از ویتامین‌های گروه B به‌خصوص ویتامین B12 بر عملکرد ماهیچه‌های بدن تأثیر می‌گذارند.
انجام کار سخت یا ایستادن به‌مدت طولانی
با توجه به مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ صورت گرفت، ایستادن طولانی ، می‌تواند موجب بروز وریدهای واریسی و گرفتگی عضلات ساق پا در میان مردان و زنان شود. این مطالعه نشان می‌دهد برای جلوگیری از بروز این مشکلات، باید درمان‌هایی اعمال شود یا از ساعت کاری فرد، کاسته شود.
همچنین نشستن یا قرار دادن پاها در موقعیت‌های نامناسب و ناراحت‌کننده در هنگام خواب، می‌تواند باعث بروز گرفتگی پا شود. ایستادن روی یک سطح سخت به‌مدت طولانی یا استفاده از کفش‌های نامناسب و پاشنه‌بلند نیز، می‌تواند منجر به خستگی عضلانی و درنتیجه گرفتگی شبانه پا شود.
بارداری
معمولا زنان باردار در طول شب گرفتگی عضلات پا را تجربه می‌کنند. این گرفتگی عضلات معمولا از سه‌ماهه‌ی دوم شروع و تا سه‌ماهه‌ی سوم بارداری ادامه پیدا می‌کند. بعضی از این گرفتگی‌های پا ممکن است خفیف و بعضی نیز ممکن است خیلی دردناک باشند. گرفتگی پا در دوران بارداری ممکن است به علت افزایش فشار روی برخی عصب‌های رحم، خستگی یا کاهش گردش خون در پاها باشد که ناشی از فشار نوزاد در عروق خونی است. اگر در دوران بارداری، در طول روز یا شب دچار مشکل گرفتگی پا شدید، حتما مشکل خود را با یک پزشک در میان بگذارید.
تیروئید کم کار
کم‌کاری تیروئید می‌تواند به‌طور غیرمستقیم موجب ضعف عضلانی و گرفتگی عضلات ساق پا در طول شب شود. چرا که هورمون‌های تیروئیدی روی جذب و مصرف کلسیم بدن تأثیر می‌گذارند. کمبود کلسیم با ضعف عضلانی، بی‌حسی، درد و گرفتگی عضلات همراه است. همین‌طور کم‌کاری هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند منجر به کاهش متابولیسم (سوخت‌وساز بدن) شود. متابولیسم بالا در انرژی و استراحت عضلات پس از انجام تمرین‌های منظم اهمیت زیادی دارد. سطح پایین هورمون‌های تیروئیدی، اغلب التهابات را افزایش می‌دهد و ممکن است منجر به گرفتگی عضلات و درد شود.
دیابت
دیابت هم می‌تواند موجب گرفتگی عضلانی شود. درواقع، گرفتگی عضلانی یکی از علائم نوروپاتی دیابتی است. نوروپاتی دیابتی یکی از عوارض شایع دیابت کنترل‌نشده است. بیماران مبتلا به دیابت، علاوه بر درد شدید در عضلات پا، ممکن است دچار سوزش و بی‌حسی هم بشوند.
افزایش قند خون باعث افزایش حجم ادرار و درنتیجه کم شدن آب بدن می‌شود، این شرایط در ایجاد گرفتگی عضلات پا مؤثر است. اگر دیابت دارید و دچار گرفتگی عضلات می‌شوید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. تشخیص زودهنگام آسیب عصبی برای جلوگیری از عوارض بیشتر، بسیار مهم است. مشکلات مربوط به جریان خون مانند «بیماری سرخرگ محیطی» ممکن است منجر به گرفتگی عضلات ساق پا شوند.
مصرف زیاد الکل
همان‌طور که می‌دانید، مصرف الکل برای سلامتی مضر است. با مصرف بیش‌ازحد مشروبات الکلی اعصاب محیطی آسیب می‌بیند و می‌تواند به نوروپاتی مصرف الکل منتهی شود. گرفتگی عضلانی و درد پا از علائم رایج نوروپاتی مصرف الکل است.
الکل ادرارآور است و نوشیدن بیش‌ازحد آن می‌تواند باعث کم‌آبی مفرط بدن، کمبود منیزیم، افزایش اسید لاکتیک بدن و درنتیجه گرفتگی یا درد عضلات شود.
بعضی از داروها
از دیگر دلایل گرفتگی پا، عوارض جانبی برخی داروهاست. برخی داروها، به‌ویژه داروهای کاهش‌دهنده‌ی کلسترول خون (استاتین‌ها) و ادرارآورها (دیورتیک‌ها)، با کاهش مایعات و الکترولیت‌های بدن، موجب گرفتگی عضلات می‌شوند. داروهای دیگری مانند داروهای ضدروان‌پریشی، قرص‌های ضدبارداری و استروئیدها هم می‌توانند باعث گرفتگی عضلات شوند. اگر مدتی پس از شروع مصرف داروهای جدید، گرفتگی عضلات شما شروع شد، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
راه های جلوگیری از گرفتگی پا
میزان زیادی آب و مایعات سالم بنوشید.
نوشیدنی‌های ورزشی حاوی الکترولیت‌ها مصرف کنید.
قهوه و نوشابه‌های گازدار که موجب کاهش آب بدن می شوند را کمتر مصرف کنید.
بهتر است قبل از رفتن به رختخواب، عضلات پا را شل کنید. این کار به کم شدن تنش عضلانی کمک می‌کند و میزان گرفتگی شبانه پا را کاهش می‌دهد.
با توجه به مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، شل کردن عضلات قبل از خواب، شدت و دفعات گرفتگی پا را در افراد مسن کاهش می‌دهد.
یکی دیگر از گزینه‌هایی که برای کاهش گرفتگی شبانه پا مفید است، استفاده از دوچرخه ثابت است. قبل از اینکه به رختخواب بروید، به‌مدت ۱۰ دقیقه روی دوچرخه ثابت پدال بزنید.
زمان خواب دقت کنید که پتو و ملحفه پاهایتان را اذیت نکنند و انگشت‌هایتان وضعیتی غیرعادی نداشته باشند.
در صورتی که دچار گرفتگی عضلات پا شدید، پاهایتان را به‌مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه ماساژ بدهید.
پیاده‌روی و دویدنآرام می تواند از این اتفاق جلوگیری کند.
استفاده از کمپرس آب داغ
مصرف پتاسیم در مواد غذایی مانند: موز، خرما، زردآلو، انگور، کلم، کلم بروکلی، پرتقال، گریپ فروت، ماهی و گوشت .
اضافه کردن منیزیم بیشتر به رژیم غذایی.مواد غذایی مانند آجیل، میوه‌های خشک و حبوبات منابع عالی منیزیم هستند. زنان باردار برای مصرف مکمل‌های منیزیم نیاز به مشاوره‌ی پزشکی دارند.
منبع: top10homeremedies
