برای کبد چرب چه غذاهایی مصرف کنیم

زمانی که میزان چربی موجود در کبد به بیش از ۵ درصد برسد و چربی های میان بافتی افزایش پیدا کنند، به اصطلاح می گویند که فرد دچار کبد چرب شده است.

در مواردی که میزان چربی زیاد نیست علامت و نشانه ای بروز نمی کند اما زمینه به وجود آمدن شرایط حاد یا سیروز را فراهم می آورد.
بیماری کبد چرب غیر الکلی، یک بیماری پیشرو و پیچیده است که از جمع شدن چربی در بافت کبد در افرادی که الکل مصرف نمی کنند، به وجود می آید. این بیماری با مواردی همچون مقاومت سلولی در برابر هورمون انسولین، بالارفتن چربی خون و چاقی همراه می باشد.

چه کسانی مستعد ابتلا به کبد چرب اند؟

شایع ترین نوع کبد چرب در جامعه ما به عنوان یک جامعه اسلامی، کبد چرب غیر الکلی است. همانطور که گفتیم تجمع چربی در کبد علت اصلی این بیماری است. پس افراد مبتلا به چاقی مستعدترین افراد برای ابتلا به کبد چرب هستند.

اما انواع گسترده ای از بیماری ها و شرایط بالینی وجود دارند که خطر ابتلا به کبد چرب را بالا می برند:

– ابتلا به دیابت نوع دو (تجمع چربی در بدن در ارتباط مستقیم با مقاومت به انسولین است، یعنی همان شایع ترین علت ابتلا به دیابت نوع دو)

– کلسترول خون بالا

– تری گلیسیرید خون بالا

– تغذیه نامناسب

– چاقی

– سندرم متابولیک

– سندرم تخمدان پلی کیستیک

– جراحی بای پس معده

– آپنه خواب

– کم کاری غده تیروئید

– کم کاری غده هیپوفیز

– استفاده بیش از حد از داروهای مسکن (مصرف بیش از حد و دوزهای بالای داروهایی مانند استامینوفن می تواند خطر ابتلا به کبد چرب را بالا ببرد).

تغذیه مناسب برای مبتلایان به کبد چرب غیرالکلی

ویتامین و مواد معدنی:

ویتامین ها و مواد معدنی در تعیین سلامت فرد بسیار موثر می باشند و همواره باید در سبد غذایی مبتلایان به کبد چرب وجود داشته باشند. ویتامین ها و مواد معدنی برای رشد و تکامل انسان ضروری هستند و انرژی بسیار بالای به فرد می دهند.

دریافت بیش از حد تمام انواع ویتامین ها و مواد معدنی برای سلامت افراد مبتلا به کبد چرب توصیه نمی شود. نمونه هایی از ویتامین ها و مواد معدنی خوب که دوستدار کبد هستند عبارتند از: فولات ، ویتامین های ب۱، ب۲،ب۶ و ب۱۲، منگنز و سلنیوم. ویتامینها و مواد معدنی ای که نمی بایست به مقدار زیاد مصرف شوند و مستعد آسیب رساندن به کبد هستند عبارتند از: بیوتین، ویتامین های آ، دی و ای.

کربوهیدرات:

دریافت کربوهیدرات‌های با اندیس گلیسمی پایین و فیبر بالا از طریق میوه‌ها وسبزی‌های تازه، حبوبات و غلات دارای اثرات مفیدی بر حساسیت انسولینی و مارکرهای لیپیدی می‌باشد. کاهش در میزان کل کربوهیدرات‌ها به ویژه قندهای ساده سبب کاهش میزان استیل کوآ در کبد شده و در نتیجه سبب کاهش لیپوژنز می‌شود. کاهش در سنتز اسیدهای چرب نیز منجر به کاهش سنتز تری اسیل گلیسرول و پیشگیری از تجمع بیش از حد چربی کل در کبد می‌شود. کاهش در میزان و سرعت ورود گلوکز به گردش خون که بواسطه مصرف کربوهیدرات‌های با اندیس گلیسمی پایین و دریافت بالای فیبر میسر می‌شود، نیز منجر به کاهش مقدار انسولین در گردش و در نتیجه کاهش مقاومت انسولینی می‌گردد.

با اینحال انجام مطالعات تغذیه‌ای گسترده‌ای جهت بررسی اثرات ویژه تنظیم و تعدیل نوع و مقدار کربوهیدرات بر مقاومت انسولینی و پیشرفت بیماری در مبتلایان به NAFLD لازم است. با توجه به اینکه دریافت مقادیر زیاد فروکتوز، ساکارز یا هر دو سبب تحریک مسیر لیپوژنز و به دنبال آن افزایش مقدار تری اسیل گلیسرول خون و کاهش حساسیت انسولینی می‌گردد، از اینرو توصیه بیماران به پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های حاوی جوش شیرین (سودا) و سایر نوشیدنی‌های شیرین ضروری است. مصرف سودا منجر به دریافت مقادیر قابل توجه انرژی در بسیاری از افراد چاق یا دارای اضافه وزن می‌شود. کاهش در مصرف قندهای ساده بویژه به فرم نوشیدنی‌های شیرین که قند را در فرمی که کاملا در دسترس بوده و به آسانی جذب می‌شود، تامین می‌کنند به کاهش مقدار گلوکز و انسولین در گردش که به نوعی مرتبط با مقاومت انسولینی هستند کمک می‌نماید. همچنین کاهش در مصرف نوشیدنی‌های شیرین منجر به کاهش مقدار کل انرژی مصرفی شده و بدین ترتیب سبب تسریع کاهش وزن می‌گردد

پروتئین:

افراد مبتلا به بیماری کبد چرب می بایست از مصرف بیش از حد پروتئین اجتناب کنند، چرا که مصرف زیاد پروتئین ممکن است به کبد استرس و فشار اضافه ای را تحمیل کند. پروتئین می بایست از طریق مصرف غذاهایی نظیر: غذاهای دریایی، گوشت لخم و عاری از چربی، حبوبات و منابع گیاهی تامین گردد. مصرف گوشت مرغ و ماهی بر مصرف گوشت های قرمز ارجحیت دارد. قبل از طبخ و مصرف چربی های اضافه گوشت را از آن جدا کنید و تا حد امکان غذایتان را با روغن کمتر و اندکی طبخ نمایید.

چربی:

افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی دارای اختلال در متابولسم چربی رژیمی می‌باشند که به صورت افزایش در پاسخ تری اسیل گلیسرول بعد از صرف غذا و نیز افزایش تولید لیپوپروتئین‌های با دانسیته بسیار پایین بزرگ مشخص می‌گردد. کاهش میزان چربی کل مصرفی قادر است سبب کاهش در لیپمی بعد از غذا و نیز کاهش اختلالات مرتبط با متابولیسم لیپیدها شود. تاکید بر مصرف اسیدهای چرب غیر اشباع با یک باند دوگانه (MUFA) از منابع غذایی همچون روغن زیتون بجای غذاهای غنی از اسیدهای چرب اشباع مانند گوشت و فرآورده‌های لبنی پرچرب قابل توصیه است، زیرا اسیدهای چرب اشباع دارای اثرات زیان‌آور و مخربی بر عملکرد کبد بوده و سبب افزایش مقدار لیپوپروتئین با دانسیته پایین در خون می‌شوند. در صورتیکه اسیدهای چرب غیر اشباع با یک باند دوگانه با اثر بر چربی‌های خون، عملکرد اندوتلیال و حساسیت انسولینی منجر به کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت نوع ۲ می‌شوند.

دریافت اسیدهای چرب امگا ۳ بویژه ایکوزاپنتانوئیک اسید و دگزاهگزانوئیک اسید با تاثیر بر عوامل متابولیکی نظیر غلظت تری اسیل گلیسرول خون و نیز از طریق مکانیسم‌های مستقلی که مرتبط با اثرات آنتی آریتمیک است سبب کاهش خطر بیماری‌های قلبی – عروقی می‌گردد. اسید- لینولنیک نیز که منبع غذایی اصلی آن گردو است سبب بهبودی در پروفایل لیپیدی خون می‌شود. همچنین مشخص گردیده که اسیدهای چرب امگا ۳ سبب کاهش استئاتوزیس در مدل‌های انسانی و حیوانی می‌شود.

مواد غذایی مفید برای مبتلایان به کبد چرب غیرالکلی

سیر: به گفته کارشناسان علم تغذیه، مصرف پودر سیر و مکمل آن باعث کاهش وزن و کم شدن میزان چربی در مبتلایان به بیماری کبد چرب می شود.

امگا۳: طبق آخرین تحقیقات محققان، امگا ۳ باعث کاهش میزان کلسترول HDL و همچنین میزان چربی موجود در کبد می شود.

قهوه: قهوه حاوی اسید کلروژنیک است. ترکیبی که خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی دارد همچنین به کاهش کلسترول و فشار خون کمک می‌کند. علاوه بر این، قهوه به حفظ بدن در برابر بیماری کبد چرب غیرالکلی کمک می‌کند. افزودن قهوه به وعده صبحانه در رژیم غذایی مبتلایان به اسید چرب حائز اهمیت است.

بروکلی: مصرف انواع مختلف سبزیجات برای بیماری کبد چرب مفید است اما بروکلی یکی از گیاهانی است که باید نسبت به گنجاندن آن در رژیم غذایی توجه ویژه‌ای داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف طولانی مدت بروکلی از تشکیل چربی در کبد موش‌ها جلوگیری می‌کند.

چای: مصرف چای برای اهداف پزشکی روشی است که از هزاران سال قبل کاربرد داشته است. همچنین نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد چای سبز به طور خاص به کاهش میزان چربی بدن و چربیِ خون کمک می‌کند.

گردو: مغز گردو سرشار از امگا ۳ است. بررسی انجام گرفته در سال ۲۰۱۵ حاکی از آن است مصرف گردو عملکرد کبد را در بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی بهبود می‌دهد.

آووکادو: آووکادو سرشار از چربی‌های مفید است و حاوی مواد مغذی ضد التهابی و فیبر محلول است که به کاهش قند خون و استرس اکسیداتیو کمک می‌کند.

سویا: برخی از پروتئین‌ها به حفظ بدن در برابر بیماری کبد چرب کمک می‌کنند. سویا نیز به متعادل نگه داشتن اثرات مصرف کربوهیدرات‌های ساده بر بدن کمک کرده و سطح قند خون را کاهش می‌دهد.

منبع: یک دکتر