آنتی‌بیوتیک‌ها مواد داروهایی هستند که جهت مقابله با عفونت‌های میکروبی استفاده می شوند و از نوع داروهای نسخه ای هستند. عفونت‌های میکروبی شامل مواردی مانند: برونشیت، ذات الریه و عفونت مثانه هستند. آنتیبیوتیک باکتری‌ها را کشته و رشد آنها را متوقف می‌کند. عوارضاین داروها معمولا در مردان و زنان شبیه به هم است. در ادامه به رایج ترین عوارض آنتی بیوتیک ها می پردازیم.
۱. مشکلات معده
بیشترین عوارض آنتی بیوتیک مربوط به معده و دستگاه گوارش می شود.این عوارض شامل موارد زیر است:
تهوع
استفراغ
گرفتگی عضله
اسهال
برخی آنتی‌بیوتیک‌ها که به نسبت مشکلات بیشتری ایجاد می‌کنند. شامل موارد زیر هستند:
سفالوسپورین‌ها
ماکرولیدها
پنی‌سیلین‌ها
فلوروکینولون‌ها
از طرفی استفاده از آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین و داکسی‌سایکلین با غذا، امکان وقوع عوارضی چون معده دردرا کاهش می‌دهد. هنگام استفاده از داکسی‌سایکلین باید آب و مایعات فراوانی مصرف شود و تا ۲ ساعت بعد از استفاده فرد دراز نکشد. برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها مانند تتراسایکلین باید با معده‌ی خالی مصرف شوند. برای اطمینان از شیوه‌ی مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، حتما با پزشک معالج خود مشورت بفرمایید.
از جمله عوارض مصرف این داروها اسهال خفیف است، این عارضه بعد از قطع مصرف آنتیبیوتیک بهبود می‌یابد، اما اسهال شدید، می‌تواند منجر به موارد زیر بشود:
درد عضلات شکم
تب
تهوع
خلط
خون در مدفوع
در صورت مشاهده ی چنین عوارضی باید به صورت فوری به پزشک مراجعه کنید.
۲. حساس شدن به نور
حساسیت به نور می‌تواند یکی از عوارض آنتی بیوتیک باشد. برای مثال در زمان مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل تتراسایکلین، احتمال حساسیت نسبت به نور وجود دارد. یا داکسی‌سایکلین موجب می شود پوست به نور حساس شده و دچار لک پوستی شود.
جهت جلوگیری از این موارد قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید حتما از بهترین کرم‌های ضدآفتاب مناسب خودتان که در برابر طیف‌های مختلف اشعه‌ی فرابنفش مقاوم هستند، استفاده کنید و تجهیزاتی مانند کلاه، عینک آفتابی و لباس‌های مناسب بپوشید.
۳. تب
تب یکی از عوارض آنتی بیوتیک های زیر است:
بتالاکتام
سفالکسین
مینوسیکلین
سولفونامیدها
در صورتی که بر اثر مصرف آنتیبیوتیک دچار این عارضه شدید، این مشکل به خودی خود حل می‌شود. اما در صورتی که در طول ۲۴ تا ۴۸ ساعت تب‌تان برطرف نشد، باید با مشورت پزشک یا داروساز از داروهای ضد تب مانند تیلنول یا مورتین استفاده کنید. این داروها نیازی به نسخه ندارند و می‌توانید آنها را از داروخانه‌ها تهیه بفرمایید.
در صورت مشاهده این عوارض فورا به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:
تب بالاتر از ۳۸ درجه
تحریک و خارش پوست
مشکل در نفس کشیدن
۴. تغییر در رنگ دندان
داروهایی متثل تراسایکلین و داکسی‌سایکلین در کودکان در حال رشد می‌تواند عوارضی هم‌چون لکه‌دارشدن همیشگی دندان‌ها برجای بگذارد. این عارضه بیشتر در کودکان زیر ۸ سال بروز می‌کند. مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها در بانوان باردار نیز نتیجه‌ای مشابه روی دندان‌های کودک‌‌شان خواهد داشت. در صورت امکان بهتر است این افراد درخواست تجویز داروهای جایگزین را از پزشک داشته باشند.
۵. واکنش‌های حساسیت زا
استفاده از دهرگونه دارویی می‌تواند باعث ایجاد حساسیت بشود. آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در بعضی موارد موجب بروز واکنش‌های آلرژیک در افراد می‌شوند. این عوارض گاهی خفیف و گاهی شدید ظاهر می‌شوند و برای رفع آنها باید به پزشک مراجعه کرد.
عوارض آلرژیک شامل مواردی مانند:
مشکلات تنفسی
ورم زبان و گلو
کهیر
۶. سندرم استیون-جانسون (SJS)
بیماری نادر سندرم استیون-جانسون در قسمت هایی از پوست و مخاط بدن است که بر اثر عفونت یا داروهای آلرژی‌زا و درنتیجه‌ی مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند بتالاکتام و سولفامتوکسازول ایجاد می‌شود.این بیماری در ابتدا علائم آنفولانزا یعنی تب، گلودرد و … را از خود نشان می‌دهد، این علائم با مشکلات پوستی مانند تاول ادامه پیدا می‌کنند و پس از آن لایه‌ی بیرونی پوست می‌ریزد.
سایر نشانه‌های این بیماری:
کهیر
مشکلات پوستی
تب
سرفه
ورم صورت و زبان
درد گلو و دهان
موارد زیر خطر ابتلا به این بیماری را زیاد می کند:
داشتن سابقه‌ی خانوادگی
،داشتن بیماری در گذشته
سیستم ایمنی ضعیف
۷. واکنش‌های خونی
استفاده از بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها موجب تغییراتی در خون می‌شود. برای مثال، لکوپنی که به معنی کاهش گلبول‌های سفید خون است، ممکن است منجر به افزایش عفونت‌ها بشود. مشکل دیگر ترومبوسیتوپنی است که به معنی پایین آمدن سطح پلاکت‌های خون است. از اثرات این مشکل می‌توان به خون‌ریزی، کبودی و لخته‌شدن خون اشاره کرد. بتالاکتام و سولفامتوکسازول بیشتر از سایر انواع آنتی‌بیوتیک‌ها موجب واکنش‌های خونی در بدن می‌شوند.
متاسفانه این مشکلات قابل پیشگیری نیستند و در صورت داشتن سیستم ایمنی ضعیف ممکن است هر فردی به آن ها دچار شود.
اگر موارد زیر را دیدید فورا با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید:
خون‌ریزی مداوم
خون‌ریزی در ناحیه‌ی رکتوم
خارج شدن موادی مانند دانه‌ی قهوه از دهان در زمان سرفه
۸. مشکلات قلبی
گاهی اوقات استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها موجب بروز مشکلات قلبی مثل فشار خون پایین یا ضربان نامنظم قلب می‌شود.
این داروها موجب چنین مشکلاتی می شوند:
فلوروکینولون
سیپروفلوکساسین
اریترومایسین
تربینافین
در صورتی که دچار مشکلات قلبی هستید، حتما قبل از مصرف هرگونه آنتیبیوتیک این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
۹. تندونیتیز
به التهاب یا سوزش تاندون تندونیتیز گفته می‌شود.
داروهایی مانند سیپروفلوکساسین می‌توانند موجب تندونیتیز یا پارگی تاندون‌ها بشوند. تمامی افراد در هنگام مصرف سیپروفلوکساسین در معرض خطر پارگی تاندون‌ها هستند به‌ویژه کسانی که:
دارای نارسایی‌های کلیوی هستند
پیوند شش، قلب یا کلیه داشته‌اند
قبلا مشکلاتی در ناحیه‌ی تاندون‌ها داشته‌اند
تحت مصرف استروئید هستند
دارای سن بالای ۶۰ سال هستند
۱۰. تشنج
بهطور معمول آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به تشنج نمی‌شوند اما به ندرت این اتفاق می‌افتد. تشنج بیشتر با مصرفاین داروها ایجاد می شود:
سیپروفلوکساسین
یمی‌پنم
سفالوسپورین
سفکسیم
سفالکسین
در صورتی که سابقه‌ی صرع یا تشنج دارید، قبل از مصرف آنتیبیوتیک باید پزشک خود را در جریان بگذارید. در این صورت پزشک معالج داروی مناسبی برای‌تان تجویز می‌کند که با داروهای تشنج‌تان تداخل دارویی ندارد.
به طور کلی آنتی‌بیوتیک‌ها تأثیری در درمان عفونت‌های ویروسی ندارند. خاصیت درمانی این داروها تنها مربوط به عفونت‌های میکروبی است و در موارد زیر تاثیری ندارند:
سرماخوردگی عادی
آبریزش بینی
سرفه
انواع رایج برونشیت
گلودرد
آنفولانزا
بیشتر بخوانید:
معرفی دارو : مترونیدازول و موارد مصارف آن
مصرف بیش از حد دارو یا مسمومیت دارویی چیست و چه اقدامی باید صورت بگیرد؟
گیاهان دارویی برای آرامش اعصاب – دمنوش های آرامش بخش و تسکین دهنده اعصاب
معرفی دارو: سودوافرادین ؛ روش استفاده، زمان مصرف و عوارض
منبع : healthline
