مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری پیشرونده سیستم عصبی مرکزی است که زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم مغز و نخاع حمله می‌کند. این بیماری مزمن می‌تواند تأثیر گسترده‌ای بر عملکردهای مختلف بدن بگذارد و بیش از 2.3 میلیون نفر در سراسر جهان از آن رنج می‌برند.
اگرچه MS درمان قطعی ندارد، اما با روش‌های درمانی مناسب می‌توان پیشرفت آن را کُند کرد و علائم آن را مدیریت کرد.
علائم اولیه بیماری MS
بیشتر افراد مبتلا به MS اولین علائم خود را بین 20 تا 30 سالگی تجربه می‌کنند. این علائم ممکن است به صورت خفیف یا شدید ظاهر شوند و بسته به شدت بیماری، مدیریت و درمان نیازمند توجه دقیق‌تری خواهد بود.
-
مشکلات بینایی
مشکلات بینایی یکی از علائم اولیه شایع MS است. این مشکلات به دلیل التهاب اعصاب بینایی ایجاد می‌شوند و می‌توانند به شکل‌های مختلفی بروز کنند:
- تاری دید
- دو بینی
- از دست دادن موقت بینایی
- درد هنگام حرکت چشم‌ها
-
خستگی و ضعف
خستگی مزمن یکی از نشانه‌های شایع MS است که معمولاً به دلیل آسیب به اعصاب نخاع ایجاد می‌شود. این خستگی می‌تواند حتی بعد از استراحت نیز وجود داشته باشد و در پاها به شکل ضعف شدید ظاهر شود. این ضعف ممکن است چندین هفته به طول بیانجامد و سپس به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.
-
بی‌حسی اندام‌ها
بی‌حسی و سوزش در برخی از اندام‌های بدن مانند دست‌ها، پاها، بازوها، و صورت از علائم هشدار دهنده اولیه MS است. این علائم در ابتدا خفیف هستند، اما با پیشرفت بیماری می‌توانند شدیدتر شوند.
-
درد و اسپاسم
حدود دو سوم افراد مبتلا به MS در سراسر جهان از درد و اسپاسم عضلانی رنج می‌برند. این درد ممکن است کوتاه‌مدت یا مزمن باشد. برخی از نمونه‌های درد کوتاه‌مدت شامل:
- نورالژی تریژمینال (سوزش و درد در صورت)
- نشانه Lhermitte (احساس شوک الکتریکی از پشت سر به پایین ستون فقرات)
-
سرگیجه و از دست دادن تعادل
سرگیجه و اختلال در تعادل از دیگر علائم رایج MS هستند که به دلیل آسیب به بخش‌هایی از مغز که مسئول حفظ تعادل هستند ایجاد می‌شوند. این مشکلات ممکن است به ناتوانی در راه رفتن یا از دست دادن کنترل بدن منجر شود.
مشکلات عملکردی
بیماری MS به دلیل تأثیر گسترده آن بر سیستم عصبی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در عملکردهای مثانه، روده، و جنسی شود.
-
مسائل مثانه و روده
مشکلات مثانه در افراد مبتلا به MS بسیار شایع است و می‌تواند به شکل‌های زیر ظاهر شود:
- افزایش فرکانس ادراری
- ضرورت ادرار (نیاز فوری به تخلیه مثانه)
- بی‌اختیاری ادرار
- مشکل در تخلیه کامل مثانه
اختلالات روده کمتر شایع هستند اما ممکن است شامل یبوست یا بی‌اختیاری مدفوع شوند.
-
مشکلات جنسی
آسیب به سیستم عصبی می‌تواند باعث اختلال در تحریک جنسی و تغییرات در میل جنسی شود. همچنین، خستگی و درد ناشی از MS می‌تواند به کاهش تمایل جنسی منجر شود.
تغییرات شناختی و عاطفی
تقریباً نیمی از افراد مبتلا به MS با تغییرات شناختی مواجه می‌شوند که شامل مشکلات در:
- تمرکز
- حافظه
- برنامه‌ریزی و حل مسئله
علاوه بر این، مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و استرس نیز در بسیاری از بیماران دیده می‌شود.
سایر علائم MS
علاوه بر علائم اصلی، افراد مبتلا به MS ممکن است با برخی مشکلات دیگر نیز روبه‌رو شوند که عبارتند از:
- سردرد
- تشنج
- مشکلات گفتاری
- لرزش
- مشکلات در بلع
- سختی در تنفس
مدیریت و درمان MS
اگرچه درمان قطعی برای MS وجود ندارد، اما روش‌هایی برای مدیریت علائم و کند کردن پیشرفت بیماری در دسترس است. این روش‌ها شامل درمان‌های دارویی، توانبخشی فیزیکی، و تغییرات در سبک زندگی است.
-
داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی
این داروها به کاهش حملات سیستم ایمنی به اعصاب کمک می‌کنند و می‌توانند پیشرفت بیماری را کُند کنند.
-
درمان‌های توانبخشی
تمرینات فیزیکی و توانبخشی می‌توانند به افزایش قدرت عضلات و بهبود تعادل و هماهنگی کمک کنند. این روش‌ها معمولاً با کمک فیزیوتراپیست‌ها انجام می‌شوند.
-
مدیریت علائم
بسته به علائم، ممکن است از داروهای مختلفی برای کنترل درد، اسپاسم، یا مشکلات مثانه استفاده شود. درمان‌های روانشناختی نیز برای مقابله با مشکلات عاطفی و روانی ناشی از MS اهمیت دارند.
نتیجه‌گیری
مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری پیشرونده و مزمن است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم آن می‌توانند متغیر باشند و از مشکلات بینایی و خستگی گرفته تا سرگیجه، درد، و اختلالات شناختی متفاوت باشند. اگرچه MS درمان قطعی ندارد، اما با روش‌های دارویی و توانبخشی می‌توان علائم را کنترل کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
