پرکاری تیروئید چیست؟ عوامل ایجاد، روش های تشخیص و راه های درمان آن
تیروئید غده‌ای است که وظیفه‌ی ترشح هورمون‌های کنترل‌کننده‌ی سوخت‌وساز بدن را به عهده دارد. در این مقاله به اختلال پرکاری تیروئید پرداخته و عوامل ایجاد، عوارض و راه‌های درمان و تشخیص آن را بررسی می‌کنیم.
یکی از بیماری‌های مربوط به غده‌ی تیروئید، پرکاری تیروئید است. تیروئید، غده‌ای به شکل پروانه بوده و بسیار کوچک است که در قسمت جلویی گردن قرار دارد. غده تیروئید هورمون‌هایی به نام تترا یدوتیرونین یا همان T4 و تری یدوتیرونین یا T3 ترشح می‌کند، تی ۴ و تی ۳، هورمون‌های اولیه‌ای هستند که وظیفه‌ی کنترل انرژی سلول‌های بدن را بر عهده‌دارند. غده‌ی تیروئید به‌وسیله‌ی این هورمون‌ها، سوخت‌وساز بدن یا همان متابولیسم را تنظیم می‌کند. پرکاری تیروئید یعنی غده‌ی تیروئید،این هورمون‌ها را به‌اندازه‌ی زیاد تولید کرده باشد. خوشبختانه تشخیص به‌موقع و درمان آن، علائم پرکاری تیروئید را از بین می‌برد.
علل پرکاری تیروئید :
این بیماری علت‌های گوناگونی دارد. یکی از علت‌های اصلی آن می‌تواند بیماری گریوز باشد. گریوز ز جمله بیماری‌های خود ایمنی است، این بیماری باعث می‌شود آنتی‌بادی‌های تحریک‌کننده‌ی تیروئید، بیش‌ازحد هورمون ترشح کنند. زنان، بیش از مردان به بیماری گریوز مبتلا می‌شوند. همچنین در افرادی که سابقه‌ی فامیلی دارند، بیشتر است.
سایر علل:
مصرف زیاد ید
التهاب تیروئید(تیروئیدیت)
تومور در بیضه و تخمدان
تومور در غده‌ی هیپوفیز
تومور خوش‌خیم تیروئید
مصرف زیاد تری یدوتیرونین (T3)
مصرف این هورمون از طریق مکمل‌های غذایی یا داروها امکان‌پذیر است.
نشانه‌های پرکاری تیروئید:
این بیماری ممکن است موجب افزایش متابولیسم بدن شود و به این حالت پرکاری متابولیسم گفته می‌شود.
علائم افزایش متابولیسم :
افزایش ضربان قلب
فشارخون بالا
لرزش دست
عرق زیاد
عدم تحمل گرمای زیاد
سایر علائم پرکاری تیروئید :
تغییرات حرکات روده
کاهش وزن
نامنظم شدن چرخه‌ی عادت ماهانه
افزایش اشتها
عصبی شدن
بی‌قراری
نداشتن تمرکز
ضعف عضلانی
ضربان نامنظم قلب
بی‌خوابی
شکنندگی و نازکی مو
خارش پوست
ریزش مو
تهوع و استفراغ
بزرگ شدن سینه در مردان
تورم متقارن یا نامتقارن غده تیروئید
برجستگی کره‌ی چشم( این حالت یکی از علائم اگزوفتالمی و بیماری گریوز است. )
علائم شدید که نیازمند مراقبت‌های پزشکی هستند:
سرگیجه
تنگی نفس
از دست دادن هشیاری
ضربان قلب سریع و نامنظم
این بیماری می‌تواند باعث فیبریلاسیون دهلیزی شود. فیبریلاسیون دهلیزی، یکی از شایع‌ترین انواع آریتمی قلبی است که می‌تواند منجر به سکته مغزی و نارسایی احتقانی قلب شود.
روش تشخیص :
با بررسی سابقه‌ی پزشکی بیمار و معاینه
علائم مشاهده شده:
کاهش وزن
ضربان سریع قلب
فشارخون بالا
بیرون‌زدگی چشم‌ها
متورم شدن غده‌ی تیروئید
آزمایش‌هایی که ممکن است انجام شود:
آزمایش کلسترول خون(کلسترول پایین می‌تواند نشانه‌ی بالا بودن سوخت‌وساز باشد. )
آزمایش سنجش میزان T4 ،T4 آزاد و T3
آزمایش هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید(هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH) در هیپوفیز ترشح می‌شود و غده‌ی تیروئید را تحریک می‌کند تا هورمون‌های بیشتری ترشح کند. )
آزمایش تری گلیسیرید (سطح تری گلیسیرید فرد هم برای تشخیص پرکاری تیروئید آزمایش می‌شود. همچون پایین بودن میزان کلسترول، تری گلیسیرید پایین هم می‌تواند نشانه‌ی بالا بودن متابولیسم باشد.)
آزمایش جذب و اسکن تیروئید(مشخص می‌شود کدام نواحیِ غده‌ی تیروئید بیش‌ازحد فعال هستند.)
سونوگرافی(اندازه‌گیری کل غده‌ی تیروئید و همچنین هر توده‌ی دیگر)
سی‌تی‌اسکن یا ام.آر.آی ( جهت تشخیص تومور هیپوفیزی را که موجب تورم شده است)
روش‌های درمان پرکاری تیروئید :
۱. دارو
داروهای ضد تیروئیدی مانند متی مازول (methimazole)، باعث جلوگیری از ترشح هورمون‌های غده‌ی تیروئید می‌شوند. این دارو شایع‌ترین درمان پرکاری تیروئید است.
۲. درمان با ید رادیواکتیو
با توجه به گزارش انجمن تیروئید آمریکا، روش درمان ید رادیواکتیو برای بیش از ۷۰ درصد بزرگ‌سالان مبتلابه پرکاری تیروئید استفاده می‌شود. در این درمان، سلول‌هایی را که هورمون تولید می‌کنند، نابود می‌شوند.
عوارض شایع درمان با ید رادیواکتیو :
خشکی دهان
خشکی چشم
گلودرد
اختلال حس چشایی
مدت کوتاهی پس از درمان با ید رادیواکتیو، رعایت برخی موارد احتیاطی ضروری باشد. برای این‌که شاید اشعه به نواحی دیگر بدن نفوذ کرده باشد.
۳. عمل جراحی
احتمال دارد قسمتی یا تمام غده‌ی تیروئید فرد با عمل جراحی برداشته شود. همچنین پس از جراحی، به بیمار مکمل‌های تیروئیدی داده می‌شود تا از کم‌کاری تیروئید جلوگیری شود.
منبع: healthline
